Ondertussen staat in Heemstede een prachtig jarendertig-huis te wachten op een volgende bestemming. Het is van de doopsgezinde gemeente, maar de dominee is met pensioen dus de pastorie staat leeg. Als de overheid particulieren oproept om vluchtelingen op te nemen vanwege een tekort aan opvangplekken, besluit de kerkenraad om het huis negen maanden beschikbaar te stellen.

Groep vrouwen

De opvangplek komt als geroepen, want terwijl het gedoneerde gasfornuis wordt aangesloten, laat de gemeente Heemstede weten dat een groep vrouwen met kinderen is aangekomen waar geen geschikte plek voor is. Deze groep zijn acht van de ongeveer 50.000 Oekraïners die Nederland de komende maanden verwacht op te zullen vangen.

Wie zijn deze mensen? Alona (36) is van kinds af aan vriendinnen met Tatiana (34). Hun respectievelijke zonen, Maksim (11) en Andrey (11), zijn ook bevriend. Tatiana heeft nog een jongere zoon, Mark van twee. Diana (35) leerde Tatiana en Alona via via kennen. Zij heeft een zoon, Danya (6). Haar moeder Olga (74) heeft besloten mee te reizen toen de vriendinnen hun woonplaats Kharkiv verlieten. Met alleen een kleine reistas, een kind op de arm, en een hond Messi aan de riem en poes Balu in de mand vertrokken ze richting Duitsland. Ze vertellen dat het een vreselijke tocht was waarbij ze met z’n allen moesten overnachten op het station.

Op de vloer

Tatiana zegt: „Het was afschuwelijk. We konden nergens slapen, de kinderen lagen op de vloer. Maar ik heb geen spijt. We hebben het samen overleefd en ik ben opgelucht dat we veilig zijn.” Alona vult aan: „Ik ben zo trots op de kinderen. Ze waren standvastig en hielden vol ondanks de moeilijke situatie.”

In Duitsland werden ze naar een opvanglocatie gebracht. Tatiana: „Ze beloofden daar dat we na drie weken onderdak zouden krijgen, maar toen dat niet gebeurde, hebben we besloten door te reizen naar Nederland. De broer van Alona was met zijn gezin in Hoofddorp en zei dat het hier goed was.” „In Duitsland vonden we het niet fijn”, zegt Diana, „mensen waren afstandelijk. Het valt me op dat mensen hier wel vriendelijk zijn en naar ons glimlachen.”

Gymzaal

Tatiana vervolgt: „Toen we in Heemstede aankwamen, zijn we opgevangen in een gymzaal. Daar hebben we twee nachten geslapen. Het was zo koud. We waren dankbaar voor de hulp, maar we zijn nu vooral heel blij dat we in zo’n mooi huis verblijven.”

De woning is best vol met acht mensen, maar de opluchting is groot dat ze kunnen douchen, en de was kunnen doen, en zelf kunnen koken. Alona: „In Duitsland zaten we met z’n allen op één kamer, dus we zijn blij met deze mooie, ruime plek. We hebben zin om in de tuin te gaan werken, en bloemen te planten.” Tatiana vertelt dat zij vooral kookt, gerechten van thuis als borsjt en blini’s, maar ook hamburgers en macaroni.

Alles is anders

Zo proberen de vrouwen stukje bij beetje hun leven op te pakken, of beter ’een’ leven op te pakken, want alles is anders. Diana: „Kharkiv is een wereldstad met 1,5 miljoen inwoners. Hier is alles rustig en pittoresk.” Ook in hun hoofd zijn ze voortdurend bezig met het thuisland. Via de berichtenapp Telegram op hun telefoon komen de berichten binnen.

Hoe is de stad er aan toe nadat de Slag om Kharkiv in mei in het voordeel van Oekraïne wordt beslist. 10.000 gebouwen zijn beschadigd tijdens de beschietingen en bombardementen, honderden mensen zijn gedood, duizenden mensen zijn gevlucht. Geen wonder dat het voor Oekraïners enkel voelt het als verlies.

Lichtpuntjes

Tatiana: „Ik probeer lichtpuntjes te zien, maar het is moeilijk. Ik ben heel bezorgd om mijn familie. Iedere dag probeer ik te bellen met mijn ouders, soms lukt het niet om contact te krijgen.” Kharkiv ligt nog geen dertig kilometer van de Russische grens. Vanuit Rusland worden raketten afgevuurd op elektriciteitscentrales waardoor duizenden families zonder stroom komen te zitten. Ook het treinstation waar ze de nacht doorbrachten voordat ze naar West-Europa staat niet meer.

Voor Diana is het moeilijk om positief te zijn over wat er met haar stad is gebeurd. „Wat is er van mijn thuis over? Alles is kapot.” Op haar telefoon laat ze foto’s zien van een verwoeste flat. „Dit gebouw staat naast de flat waar ik woon. En dit is het veld voor mijn huis.” De foto laat een raket zien die zich rechtop in het gras heeft geboord.

Graag werken

Juist daarom probeert Diana de voordelen te zien van een nieuw leven in Nederland. „Ik wil vooruit en nadenken over hoe ik een leven kan opbouwen voor mij en mijn zoon.” Diana spreekt al Engels, maar probeert dat te verbeteren zodat het makkelijker is om werk te vinden. „In Kharkiv hadden we allemaal een baan, dus we willen hier ook graag werken.” Diana werkte in een parfumerie. Tatiana had een baan als office manager en manicure. Alona heeft economie gestudeerd en werkte op de financiële afdeling van een drinkwaterbedrijf. Alona: „Ik zou werk willen doen dat past bij mijn studie en ervaring, maar zonder de taal is dat moeilijk.” Olga heeft gewerkt als ingenieur in een staalbedrijf, maar zij is inmiddels met pensioen. „Nu help ik mijn dochter en pas ik op mijn kleinzoon.”

Rekening

Een belangrijk punt om te kunnen werken in Nederland is het hebben van een betaalrekening. Zo’n rekening mag je als Oekraïense vluchteling openen als je een Burgerservicenummer hebt en een erkend identiteitsbewijs. Zoals veel Oekraïners heeft Diana het land verlaten zonder reisdocumenten. Bij de ambassade in Den Haag haalt ze een nieuw paspoort, en kan dan op zoek naar werk.

Alona heeft wel papieren en gaat als eerste van het drietal aan de slag. Zij vindt een baan in een restaurant aan de Zandvoortselaan. Na een paar weken komt ze lelijk ten val op de fiets en breekt haar enkel. Dat betekent dat ze aan huis gekluisterd is en niet kan werken. Gelukkig is haar werkgever blij met haar en brengt een fruitmand en de wens dat ze weer snel gezond terug zal komen. Alona is blij: „Het is fijn om te kunnen werken en zo onderdeel te zijn van de maatschappij.”

Tatiana krijgt goed nieuws van haar man Igor. Hij werkte aan de Oekraïens-Russische grens als medewerker van het Rode Kruis. „Het is daar vreselijk gevaarlijk”, vertelt ze, „dus toen hij het land kon ontvluchten, heeft hij dat gedaan. We hebben hem vreselijk gemist. De kinderen moesten huilen toen ze hem weer zagen.” Door de huisregels kan Igor niet in de pastorie wonen. Hij vindt een opvangplek in Haarlem.

Heimwee

Olga heeft erge last van heimwee. „Het liefst zou ik teruggaan, maar dat kan niet.” Ze is blij dat ze op Danya kan passen als hij ’s middags uit school komt. Samen lopen ze weleens naar de markt in Heemstede. „Ik werd daar aangesproken door de burgemeester”, lacht Olga. „Ze herkende mij van toen wij naar het gemeentehuis kwamen om ons in te schrijven en zij ons welkom heette in de gemeente. Ik had haar niet herkend, dus ik voelde me net een filmster toen ze mij aansprak.’

Burgemeester op bezoek

Burgemeester Astrid Nienhuis van Heemstede komt ook op bezoek bij de drie gezinnen in de Franz Schubertlaan om te zien hoe de particuliere opvang in de pastorie is. Ze vertelt dat ze verwacht dat de druk vanuit de overheid op lokale gemeentes zal toenemen om vluchtelingen op te vangen, en dat de opvanglocaties zullen versoberen. Ze raadt de vrouwen daarom aan om toe te happen als er een kans langskomt voor tijdelijke opvang vanuit de gemeente.

Als in november de pastorie als tijdelijke opvang sluit, hebben Alona en Maksim een plek gevonden in een van de containerwoningen aan de Leidsevaart. Diana, Danya en Olga wonen in de Princehof, ook een opvanglocatie van de Gemeente Heemstede. Tatiana, Igor en hun zonen Andrey en Mark hebben twee kamers op de Aurora, de riviercruiseboot aan het Spaarne.