Umeå is trots op zijn lokale helden. En dus krijgt schrijver Stieg Larsson (1954 - 2004) binnenkort een standbeeld midden in het nieuwe cultuurcentrum Väven. Larsson zette in het stadje geen letter op papier voor zijn Millennium-trilogie, maar bezocht er in zijn jonge jaren wel de bioscoop waar seksfilms draaiden en het café Nya Konditoriet waar hij regelmatig koffie dronk. Beide locaties staan prominent op de Stieg Larsson-wandeling, die sinds kort aan het toeristische aanbod van de stad in het hoge noorden van Zweden is toegevoegd.

Culturele Hoofdstad van Europa mag Umeå (spreek uit als Uu-mee-jôh) zich, samen met het beduidend grotere Riga in Letland, dit jaar noemen. De stad haalt alles uit de kast om de rest van de EU te laten zien hoe mooi het is, ruim 500 kilometer boven Stockholm. Meer dan een doorsnee provinciestadje is Umeå (117.00 inwoners) niet.

Groei

Maar pas op: sinds de komst van de universiteit in 1965 staat Umeå te boek als een van de snelst groeiende steden in Europa. Er wordt volop gebouwd aan de oever van rivier de Ume. Tussen hoofdzakelijk laagbouw schieten reusachtige torens omhoog. Hotel Winn is zo'n eigentijdse aanwinst die, hoe fraai ook, vooralsnog een beetje uit de toon valt tussen de meer bedaagde klassieke Zweedse architectuur.

Het is vooral het Väven-complex, op een oude parkeerplaats aan het water, dat de megalomane trekjes van het lokale bestuur ongegeneerd etaleert. Die uitbreidingsdrift kan, als het zo doorgaat, een bedreiging zijn voor de gemoedelijke sfeer die nu in Umeå hangt. Het leven is er nog overzichtelijk. En er heerst vriendelijkheid alom. Of je nou vraagt naar de weg of zo maar een praatje begint, een echte Umeaan laat je niet in de kou staan.

Bijzonder is de Esplanade, de straat die loopt van het centraal station tot aan het raadhuis. Zodra de winter achter de rug is, zorgen lange rijen berken voor een fraaie, groene golf in het hartje van de stad. De tussenliggende velden geven ruimte aan velerlei vermaak: van ijssculpturen in de winter tot muziekoptredens in de zomer.

De overzichtelijkheid van Umeå maakt dat je in één dag alle belangrijkste en mooiste plekjes kunt bekijken. Voor wie in Noord-Zweden rondtrekt, is het een prima aanlegplaats. In tal van restaurants kun je even zoveel verschillende recepten met rendiervlees proeven. Neem Sjöbris in een boot aan de kade van de Ume, waar kok Emil Bjuhr tapas in Sami-stijl serveert. De cantharellensoep volgens het recept van zijn moeder is verrukkelijk.

Verderop ligt het Bildmuseet, het museum voor moderne kunst. Alleen het gebouw zelf is al een bezoekje waard. Zeven verdieping telt het. Met op de vier hoeken veel glas, zodat je er kunt wegdromen bij steeds wisselende uitzichten over de stad. De programmering mag er wezen: hedendaagse kunst in soorten en maten. Zo'n 7 kilometer verderop roept het rijkelijk gevulde beeldenpark Umedalen om aandacht.

Vermaard

Het vermaarde Stora Hotel heropent dit voorjaar de deuren. Liefhebbers van art deco likken hun vingers af in dit oudste hotel van de stad. Louis Armstrong verbleef er in 1959. De Amerikaanse jazzgigant kreeg trek en bestelde een hamburger. Die vorm van voedsel was de Zweden destijds volstrekt onbekend. Armstrong gaf hoogstpersoonlijk aanwijzingen aan het keukenpersoneel voor de productie van de allereerste Zweedse hamburger. Zoveel moeite hoef je tegenwoordig in de McDonalds aan de Västra Radhusgatan niet doen.

Flaneren doe je in de zomer vooral op de kade langs de Ume. Na afloop een avondje uit? Dan moet je in Rex zijn. In het voormalige gemeentehuis koppelt Rex een prima restaurant aan een uitgaansgelegenheid. Kijk niet raar op als je er in het weekeinde struikelt over de dronken Zweedse jongeren.

Een bijzondere attractie is het Gitaarmuseum, dat sinds begin dit jaar open is. Dat biedt onderdak aan driehonderd van de ruim vijfhonderd gitaren die de tweeling Michael en Samuel Åhden sinds de jaren zestig verzamelde. Ze vertellen amusante verhalen over hun volledig uit de hand gelopen hobby.

Om in de muziek te blijven: in de Kungsgatan is Burmans, de oudste platenwinkel van Zweden, gevestigd. De kleine zaak puilt uit van het enorme aanbod van cd's en elpees.

Västerbotten mag niet ontbreken bij een dagje Umeå. Dat museum oogt als een rariteitenkabinet, met onder meer een tentoonstelling van oude ski's. Boeiender is het kersverse depot waar alle foto's van Sune Jonsson zijn ondergebracht. Jonsson heeft op ontroerende wijze het inmiddels verdwenen landleven van de regio Umeå vastgelegd.

Vlak naast Västerbotten ligt het openluchtmuseum van de Sami's. Daar drink je je koffie met blokjes kaas erin. Heel apart.

Wat & Waar

Naar Umeå? Neem op Schiphol een vliegtuig naar Stockholm en stap daar over op een binnenlandse vlucht. Of pak in de Zweedse hoofdstad de trein naar de stad.

Via de website www.visitumea.se is je verblijf in Umeå vooraf goed te plannen. Wie er wil overnachten, kan daar ideeën opdoen.

Let op: Zweden doet niet mee aan de euro! Je betaalt er met de Zweedse Kroon (SEK).

Vooral nieuwsgierig naar activiteiten in het kader van Culturele Hoofdstad van Europa 2014? De website www.umea2014.se geeft alle details.